Сытыы боппуруос. Саҥа уларыйыы Саха сиригэр арыый сымнаҕастык киириэ дуо?

Сытыы боппуруос. Саҥа уларыйыы Саха сиригэр арыый сымнаҕастык киириэ дуо?
Фото: iltumen.ru

Биэнсийэҕэ тахсар сааһы үрдэтии туһунан сонун тилийэ көтүөҕүттэн, бу боппуруос дойду бары регионугар саҥа сокуону кытары сөпсөспөттөрүн биллэрэр пикеттэр, миитиннэр долгуннара ааспыттара. Аны, от ыйын 18 күнүгэр сокуон барылын Госдумаҕа көрөллөрө былааннанар.
 
Санатар буоллахха, РФ Госдуматыгар биэнсийэҕэ тахсар сааһы үрдэтэр туһунан сокуон барыла бэс ыйын 16 күнүгэр киирбит. Биэнсийэҕэ тахсар сааһы  эр дьоҥҥо 65-тэригэр, дьахталларга – 63 сааска диэри уһатар туһунан докумуоҥҥа этиллэр. Социальнай биэнсийэҕэ (үлэ ыстааһын толорботохтор) дьахталлар 68, эр дьон 70 саастарыгар тахсар буолуохтара. Эрдэ тахсааччыларга эмиэ 8 сыл эбиллэр.
 
Сокуон барыла билиҥҥитэ бигэргэнэ илик, регионнартан киирбит этиилэри аахсан туран, докумуону бигэргэтэллэригэр эрэл баар. Бу боппуруоска Ил Түмэн депутаттарын позицията биир –   саҥа сокуоҥҥа Уһук Хоту сиргэ олохтоммут чэпчэтии аахсыллыахтаах.
 
Биэнсийэҕэ тахсан баран 24 сыл олоруохтара
 
Бу күннэргэ Пенсионнай фонда өрөспүүбүлүкэтээҕи салаата киэҥ ыҥырыылаах мунньах тэрийдэ. Мунньах бэбиэскэтигэр сыллааҕы түмүктэри таһаарыыны кытта саҥа сокуон барылын быһаарыы эмиэ баар.
 
Пенсионнай фонда өрөспүүбүлүкэтээҕи салаатын управляющайа Георгий Степанов 2012 сыллаахха ылыллыбыт биэнсийэ тиһигин уларытыы стратегиятын санатта. “2030 сылга диэри биэнсийэ кээмэйин айах ииттэн олоруу 1,5-2 гыммыт кээмэйигэр тиэрдиллиэхтээҕэ. Ол кээмэй кирбиитигэр 2013 сыллаахха чугаһаабыппыт. Кэлиҥҥи 4 сыл устата төттөрү түстүбүт. 2017 сыл чахчыларынан саҥа анаммыт биэнсийэ кээмэйэ 15990 солк., ол орто хамнас 25% эрэ буолар”, -- диэн иһитиннэриитин саҕалаата.
 
Биһиги бары билэбит, биэнсийэ тиһигэр уларытыы киириэхтээҕэ олоххо ирдэниллэр сокуонунан буолбутун. Биэнсийэлээхтэр элбииллэр, үлэлиир киһи ахсаана аҕыйыыр – бу салааҕа кириисис үөскээбэтин туһуттан судаарыстыба син биир ханнык эмэ уларытыыны киллэрэрэ көһүтүллэрэ.
 
“2002 сыллаахха өрөспүүбүлүкэҕэ 198 тыһ. пенсионер баара. Билигин 274 тыһ. курдук пенсионер олорор. Билигин 60-с сылларга төрөөбүттэр тахсаллар, оччолорго төрөөһүн үрдүгэ. Оттон үлэҕэ 90-с сылларга төрөөбүт ыччат киирэр. Саамай аҕыйах ахсааннаах көлүөнэ. Онон пенсияҕа барааччылар элбииллэр, үлэлии киирээччилэр аҕыйыыллар. Биир биэнсийэлээххэ икки үлэһит тиксэр”, - диэн этэр.
 
Георгий Степанов киһи үйэтин кээмэйэ уһаабытыгар тохтоон ылла. Ол курдук, 2012 сыллаахха 80 саастарыттан үөһэ саастаах 8800 киһи олорбут эбит буоллаҕына, билигин 12 тыһ. киһигэ тиийбит. 2016 сыл түмүгүнэн олох олоруу уһунун ортотунан 71 сааһынан быспыттар. “Бу сааһы көнөтүнэн ылынар сатаммат. Буоларын курдук, манна киирсэллэр кыһыл оҕо, орто саастаах киһи өлүүтэ. Онон пенсияҕа тахсар сааһы уонна бу сыыппараны тэҥниир сыыһа. Холобур, пенсияҕа тахсан баран олоруу кээмэйэ диэн эмиэ баар. РФ Пенсионнай фондата ол кээмэйи 24 сылга тэҥниир”, - диир кини.
 
Сокуон барыла – биэнсийэ тиһигин уларытыы буолбатах
 
Георгий Степанов сокуон барылын биэнсийэ тиһигин уларытыы быһыытынан көрбөттөрүгэр эттэ. “Бу сокуон барыла Арассыыйа дьоно сөптөөх биэнсийэнэн хааччыллалларын ситиһэр сыалтан оҥоһуллубут, кини биэнсийэ тиһигэр уларытыыны эрэ киллэрэр. Биэнсийэҕэ тахсар сааһы үрдэтии биэнсийэҕэ тахсыы таһымын үрдэтии буолар”, - диэн этэр кини.
 
Төрүөттэр
 
Президент Владимир Путин 2017 сыл ыам ыйынааҕы ыйааҕар туруорбут соруктара олох таһымын үрдэтиини кытта сибээстээх, ол иһигэр киһи үйэтин орто сааһа уһатыллыахтааҕын, дьон дохуота үрдүөхтээҕин, дьадайыы таһыма аҕыйыахтааҕын ыйбыт. 2024 сылга олох олоруу уһуна 78 сааска, 2030 сылга – 80 сааска тэҥнэһиэхтээх. “Онон пенсия сааһын үрдэтэр туһунан этэр буоллахха, Президент ыйааҕыттан сиэттэриэхтээхпит. Бырабыыталыстыба бэйэтэ баҕарбытынан бу кээмэйи улаатыннара сатыыр буолбатах, олох чахчыларыгар олоҕуран улаатыннарар”, -- диэн бэлиэтиир Степанов.
 
Сокуон барылынан эр дьон биэнсийэҕэ тахсар саастарын 5 сылынан, дьахталларга 8 сыл уһатан биэрэллэр. Уһатыы эмискэ оҥоһуллубат, сылын аайы биирдии сыл эбэллэр. Онон Арассыыйаҕа 65 сааһыгар эр киһи 2028 сылтан, дьахтар 60 сааһыгар 2030 сылтан тахсыаҕа.
 
Саха сирин чэпчэтиилэрэ оннунан хаалыахтара дуо?
 
Пенсионнай фондаҕа чэпчэтиилэр оннунан хаалбыттарын туһунан ыйаллар. Уһук Хоту сир усулуобуйатыгар үлэлиирбитинэн, биэнсийэҕэ РФ атын регионнарынааҕар биэс сыл эрдэ тахсабыт. Оччотугар саҥа сокуонунан эр дьон 60 сааһыгар, дьахтар 58 сааһыгар биэнсийэҕэ тахсыахтара. Биэнсийэҕэ тахсарга ирдэнэр хотугу ыстаас эмиэ оннунан хаалар – 15 сыл уонна Уһук хоту сиргэ тэҥнэнэр оройуоннарга олорооччуларга – 20 сыл.  Медицинскэй, педагогическай, айар үлэһиттэри, хотугу ыстаастаах 2 оҕолоох ийэлэри, табаһыттары, булчуттары бу уларыйыы таарыйбат. Холобур, педагогтарга 25 сыллаах ыстаас ирдэнэр.
2010 сыллаах биэрэпис көрдөрөрүнэн, 263 тыһ. дьахтар иккиттэн элбэх оҕолоох. Эр дьон 20%-ра эмиэ эрдэ тахсыахтара – бу булчуттар, табаһыттар, балыксыттар, шахтердар.
Ил Түмэҥҥэ
 
Биэнсийэҕэ тахсар сааһы үрдэтэр туһунан сокуон барылын Госдумаҕа от ыйын 19 күнүгэр көрүөхтэрэ. Онуоха диэри өрөспүүбүлүкэ парламена Саха сирин олохтоохторун интэриэстэрин туруорсар бэйэлэрин этиилэрин киллэриэҕэ. Ол инниттэн Ил Түмэҥҥэ сокуон барылын ис хоһоонугар Госдума депутаттарын кытары үлэлэһэр оробуочай бөлөх тэриллэн үлэлиэҕэ. Чуолкайдыыр буоллахха, бу күннэргэ Ил Түмэҥҥэ буолбут киэҥ ыҥырыылаах мунньахха норуот депутаттара Уһук Хоту сир уонна маныаха тэҥнээх оройуоннар хотугу ыстаастарын оннунан хаалларан, биэнсийэҕэ тахсар сааһы үрдэппэттэрин, аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттарга социальнай биэнсийэни ылар саастарын эмиэ үрдэппэттэрин туруорсар этиилэри киллэриэхтэрэ. Сокуон барылыгар биэнсийэҕэ тахсар сааһы сыыйа-баайа биирдии сылынан үрдэтэр туһунан этиллэр. Ол эбэтэр сокуон букатыннаахтык эр дьоҥҥо 2028 сылтан, дьахталларга 2030 сылтан үлэлиэҕэ. Бу сылларга саҥа сокуонунан эр киһи 65 сааһыгар, дьахтар  63 сааһыгар биэнсийэҕэ тахсыахтара (Арассыыйаҕа). Ил Түмэн депутаттара биэнсийэҕэ тахсар сааһы сыыйа-баайа үрдэтии пуунугар биирдии сылынан буолбакка, сыл аҥаарынан үрдэтэр оруннааҕын ыйаллар.
 
Идэлээх сойуустар пикеттээтилэр
 
РФ идэлээх сойуустарын салаата Дьокуускайга биэнсийэҕэ тахсар сааһы үрдэтиини утарар пикет тэрийдэ. Тэрээһиҥҥэ 200 идэлээх сойуустар активистара уонна олохтоохтор кытыннылар.
 
Аэропорт оройуонугар Гагарин аатынан сквергэ “Биэнсийэҕэ тахсар сааһы үрдэтимэҥ!”, “Биэнсийэҕэ диэри олоруохпутун баҕарабыт!”, “Дьахтар 63 сааһыгар биэнсийэҕэ тахсара – сыыһа!” диэн былакааттаах дьон таҕыстылар. Саха сирин идэлээх сойуустарын бэрэссэдээтэлэ Николай Дегтярев сокуон барылын утары пикеттээн, дойду бары идэлээх сойуустарын кытары бииргэ буоларбытын көрдөрөбүт диэтэ. “Билиҥҥитэ бу сокуон барылын утары 2,5 мөл. киһи илии баттаата. Оттон биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр 5 хонук эрэ иһигэр 33110 дьон илии баттаата. Бу докумуоннары Ил Дархан эбээһинэһин быстах кэмҥэ толорооччу аатыгар уонна Ил Түмэҥҥэ ыыттыбыт. Ил Түмэн депутаттара идэлээх сойуустар уонна Саха сирин олохтоохторун туруорсууларын кытары сөбүлэһэллэрин биллэрдилэр. Кэккэ этиилэри Госдумаҕа ыыталлара былааннанар”, - диэн Николай Дегтярев эттэ.
 
Маны таһынан СӨ идэлээх сойуустара РФ Бэрэсидьиэнин Уһук Илин регионнарга боломуочуйалааҕар Юрий Трутневка Саха сирин идэлээх сойуустарын позициятын уонна Уһук Илиҥҥи регион олохтоохторун интэриэһин учуоттуулларыгар этиилээх сурук ыыттылар.
     
«Ил Тумэн» хаһыат

 
По теме
Вступило в законную силу решение Арбитражного суда Республики Саха (Якутия) от 19.02.2024 по делу №А58-2863/2022 о сносе объекта самовольной постройки.
  В ходе приема с участием главы ГО «город Якутск» Григорьева Е.Н. приняты обращения граждан по вопросам реализации социальных и иных прав.
Указом Главы Республики Саха (Якутия) от 19 июня 2014 г. № 2729 «Об объявлении второго Десятилетия Олонхо в Республике Саха (Якутия)»,
Незаконная добыча диопсида велась на протяжении 6 лет в Алданском районе - Якутия.Инфо Текст: Прокуратура Якутии Фото: pro-mineral.ru YAKUTIA.INFO. Прокуратура республики направила в суд уголовное дело о незаконном предпринимательстве с извлечением дохода в размере более 52 миллионов рублей.
Якутия.Инфо
В Якутии стали известны  10 лучших архивов республики - Правительство Республики Саха (Якутия) Муниципальные архивы  Аллаиховского, Мирнинского, Намского, Нерюнгринского, Нюрбинского, Сунтарского, Таттинского, Усть-Алданского, Чурапчинского районов и города Якутска признаны лучшими в регионе.
Правительство Республики Саха (Якутия)
Дети из Якутии прибыли в Москву для личностного и профессионального самоопределения - Постоянное представительство РС(Я) при Президенте РФ 25 марта в гостях у Постоянного представительства Республики Саха (Якутия) при Президенте Российской Федерации побывала большая делегация детей из республики,
Постоянное представительство РС(Я) при Президенте РФ
Спасатели выехали на участки возможного схода снежных лавин - ИА SakhaLife.Ru Спасатели аэромобильного поисково-спасательного подразделения Службы спасения республики 28 марта выехали из Якутска в Томпонский район для обеспечения безопасности на участках возможного схода снежных масс.
ИА SakhaLife.Ru
4.jpg - Мирнинский район В 2023 году на территории Якутия зарегистрировано 123 дорожно-транспортных происшествия с участием несовершеннолетних, в результате которых 1 ребенок погиб, 139 детей получили травмы.
Мирнинский район
В медицинскую часть исправительной колонии № 1 поступило новое медицинское оборудование - УФСИН России по Республике Саха (Якутия) В рамках модернизации филиалов медико-санитарной части № 14 ФСИН России, расположенных в исправительных учреждениях УФСИН России по Республике Саха (Якутия),
УФСИН России по Республике Саха (Якутия)