Мэҥэ-Хаҥаласка сылгы хаһаайыстыбаларыгар турук хайдаҕый?

 

Кэлиҥҥи сылларга сылгы иитиитинэн   кэтэх уонна бааһынай хаһаайыстыбалар күүскэ ылсан дьарыктанан эрэллэр. Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар сылгы уопсай ахсааныттан улахан аҥара бу хаһаайыттар бас билиилэригэр киирсэр. Бааһынай, кэтэх, хааччахтаммыт эппиэтинэстээх хаһаайыстыбалары таһынан улууспутугар  икки бөдөҥ унитарнай  тэрилтэ – Карл Байкалов уонна Герой Попов аатынан хаһаайыстыбалар сылгыны иитэллэр.

Байкалов аатынан МУП-ка (Тараҕай нэһилиэгэ, салайааччы Васильев П.П.) барыта 100-кэ сылгы «Ньылбах»  базатыгар  аһаан турар.

Ветеринарнай сулууспа бу күннэргэ хаһаайыстыбаҕа тиийэн сылгы кыстыгын билсэ сырытта. Комиссия көрүүтүгэр 12 тый, 6 кырдьаҕас биэ туруктара хамсаары гыммыт. Күһүн убаһа араарыытыгар 6 тиҥэһэ оҕотун кыайан батарбакка салгыы иитэргэ күһэллибиттэр. Ити хаалларыллыбыт убаһаттан кыстыкка биирэ өлбүт. Хаалбыт 5 убаһалар туруктара мөлтөх соҕустар, кыс устата улаханнык улааппатахтар,  оккураҥнар. Сыдьааннарга быраҕыы да баар эбит.

Аһылыгынан хааччылылы туһунан маннык кэпсээтилэр. Новосибирскайтан 10 тн. эбиэс бурдугу атыылаһан, Аллараа Бэстээххэ дылы аҕалтарбыттар. Онон 5 тн. бурдугу нэһилиэнньэҕэ, 5 тн. бэйэлэригэр диэн кэпсэтэннэр, бу күннэргэ тиэйэн аҕалыахтаахтар.

«Уопсайынан күһүнүн кэнчээри тахсыыта үчүгэй курдук этэ, сылгыһыттар күлүкпүтүгэр имнэнэнэ сылдьыбыппыт. Онтон кэлин дэлби ардаан, ити кэнниттэн тута эмискэ тоҥорон,   ача мууһуран хаалбыта. Инньэ гынан   хаһыы сылгыта табыйарыгар кэнчээри бытарыйа сылдьар буолан, иҥэмтиэтэ суох буолла, сылгы биир үксүн онон ырда. Биһиги сылгыларбыт   үксэ Дьааҥыттан   тардыылаахтар. Мэгэдьэк сылгытын аҕалан боруобалыы сылдьыбыппыт да, сирдибит: тулуура суохтар,  үөрү үчүгэйдик туппаттар, ууланнарыылара   мөлтөһүө. Билигин биир да мэгэдьэк хаалбата. Биһиги сирбитигэр-уоппутугар бэйэбит төрүөхпүтүн кытары Дьааҥы сылгыта саамай табыгастаах» диир уопуттаах сылгыһыт Поликарп Петрович.

Сааһа хатаатаҕына, дьылбыт уһаатаҕына хаһаайыстыба эбии 30 тн. оту булунар былааннаах.

К.И. Бурнашев хаһаайыстыбатыгар (Тараҕай нэһилиэгэ) 70-ча сылгылаах. Бары аһаан тураллар. Былырыын кулуну ылыы 80 % буолбут. Сылгы туруга манна үчүгэй.

Күһүн ис ырааһынан 7*7 дьиэни көһөрөн аҕалан туруорбуттар, кирпииччэ оһохтоон, аныгылыы стеклопакет түннүктээн үлэһиттэргэ олорорго, үлэлииргэ усулуобуйа тэриллибит. Күн сардаҥатынан үлэлиир 3 батареянан  электричество уотун   ылыналлар эбит.

Кыстыкка тиийэр оттоохтор, бурдуктаахтар, анал тимир баалынайдарга туус кутан сиэтэллэр эбит.

Мантан саас күн сылыйдаҕына,   чугастааҕы күөллэриттэн былыык хостоон сиэтэр былааннаахтар. Кузьма Иванович итиник былыыгы хостоон, онно эбии  эбиэс, уотурба,   туус булкуйан сиэппитэ хаһыс да сыла.

«Баҕалаайы»   базатыгар (Бүтэйдээх нэһилиэгэ, сал. П.Ю. Матвеев) 103 сылгы кыстаан турар. Үксүлэрэ эмиэ эбии аһылыкка киирэн тураллар. Манна 34 убаһаны иитиигэ хаалларбыттар. Туруктара хамсаары гыммыт 3 тыйы кытта 2 биэ туспа хааллан,   аһыы тураллар.  Аҕыйах куул бурдуктаахтарын, мөлтөх сылгыларыгар биэрэллэр эбит. Эбии бурдук булунар санаалаахтар.

«Сардаҥа»   кээпэрэтиип (Төҥүлү нэһилиэгэ, сал. М.Н. Баишев) 250  сылгыны көрөр-истэр. Сылгы эмиэ аһылыкка киирбит. Улахаттара киирэ-тахса сылдьаллар эбит. Кыра сылгылар ынахтыы аһаан тураллар. Иитиигэ диэн 3 убаһаны хаалларбыттар. Биир кырдьаҕас биэ кулуннаабыт, биир тиҥэһэ туруга кыратык хамсаары гыммыт.

«Куруҥмут абыраата, онон сылгыбыт куҥнаах курдук.   Онно эбии кэлэ-кэлэ сүөһүбүт ходуулунан үссэнэллэр. Алаастар олох халтайдар, сылгы турбат, тыаҕа сылдьар. Алаастары күрүөлүөххэ, оту хото оттуохха наада» диэн кэпсиир улуус биир  уопуттаах   сылгыһыта Николай Михайлович Баишев.

«Нөмүгү» диэн учаастакка сылгытын таһынан 49 ынах сүөһүлээх, ол иһигэр 15 ынах, манна Моссооттуур диэн 8-таах  саха атыыр оҕустаахтар. Бу маннык тэринэн олорбуттара алтыс сылыгар барбыт.

«Кычкин» бааһынай хаһаайыстыба (Араҥас нэһилиэгэ, сал. М.Н. Кычкин) 70   сылгыны аһатан турар. Сылгы туруга үчүгэй. Иитиигэ 5 убаһаны хаалларбыттар.

Уопсайынан, сылгы барыта   саҥа дьыл иннинэ аһылыкка киирбит. Аҥардас отунан тураллар. От хаачыстыбата үчүгэй. Былырыын 54 биэттэн 50 убаһаны ылбыттар. Бу үчүгэй көрдөрүү.

«Күһүн убаһа араарыытын иннинэ тыйдары хаайан, икки нэдиэлэ күүскэ аһатабын, онтон таһаартыыбын. Сылгы улахан тымныылар түһүөхтэрин иннинэ, ол аата ахсынньыттан, аһыан наада. Сэниэ киирэр, хотторумтуота суох буолар. Уопсайынан, сылгыга хонтуруол наада. Мантан саас мин дьуһуурустубалаан   биэлэрбин төрөтөбүн, куруук хараҕым далыгар сырытыннарабын» диэн сэһэргиир Николай Никитич.  

«Егоров» бааһынай хаһаайыстыба (Хаптаҕай нэһилиэгэ, сал. Л.И. Егоров) 100-кэ сылгыны көрөр-истэр. Бары аһаан тураллар. Сылгылар туруктара орто. Үксүлэрэ өрүс арыытыгар хаһан аһыыллар эбит. Мөлтөөрү гыммыттары аҕалан,   далга эбии аһатар эбит.

«Ой-Бэс» бааһынай хаһаайыстыбаҕа (Нөөрүктээйи нэһилиэгэ, сал. С.Д. Павлов) 49 сылгы   аһаан турар. Сылгы туруга орто. Улахан сылгылалар Харыйалаах, Хатыыстыыр арыыларыгар хаһан аһыыллар эбит. Сылгыһытынан Еремей Колесов хаһыс да сылын үлэлиир. Отторо тиийэр. Эбии күөх маассаны биэрэллэр   эбит. Быйыл 4 убаһаны ииппиттэр.

Тумуктээн эттэххэ, сылдьыбыт сирдэрбитигэр, ордук  Табаҕа (Байкалов аатынан МУП), Бүтэйдээх эҥэр, алаас сирдэринэн, кырдьаҕас уонна сыдьаан сылгылар туруктара  хамсаабыт. Быраҕыы да баар дииллэр.   Өрүс арыыларыгар сылдьар сылгы туруга улаханнык хамсыы илик дииллэр сылгыһыттар.   Өбүгэлэрбит сылгыны мээнэҕэ даҕаны «халдьаайы хаһыҥа» диэн   эппэтэх буолуохтаахтар. Сылгы хайаан да эбии аһыахтаах, көрүүгэ-истиигэ наадыйар.  Онон   мантан саас сылгыга улахан хонтуруол, күүскэ аһатыы, сэниэ киллэрии, истэрин үөнүн эмтээһин   хайаан да былааннаахтык ыытыллыан наада.

 

Николай Лукин,

Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Ветеринарияҕа управлениетын сүрүннүүр специалиһа

Фотогалерея 106427210642761064280106428410642881064292106429610643001064304

Ещё новости о событии:

  Кэлиҥҥи сылларга сылгы иитиитинэн  кэтэх уонна бааһынай хаһаайыстыбалар күүскэ ылсан дьарыктанан эрэллэр.
16:01 19.02.2018 Министерство сельского хозяйства - Якутск
Фото страницы - Департамент ветеринарии РС(Я)
  Кэлиҥҥи сылларга сылгы иитиитинэн  кэтэх уонна бааһынай хаһаайыстыбалар күүскэ ылсан дьарыктанан эрэллэр.
12:15 19.02.2018 Департамент ветеринарии РС(Я) - Якутск
 
По теме
Прокуратурой республики проверено исполнение органами государственной власти и специализированными учреждениями республики законодательства при подготовке к весеннему половодью, пожароопасному сезону 2024 года.
Якутская природоохранная прокуратура Республики Саха (Якутия) провела проверку соблюдения требований законодательства о недрах и об охране окружающей среды.
10 преступлений совершено в Якутии за день Александра ЯВИЩЕНКО 10 преступлений совершено в Якутии за день Фото: Николай ОБЕРЕМЧЕНКО В прокуратуре РС(Я) рассказали о 10 преступлениях,
Семен Филиппов освобождён от занимаемой должности - ИА SakhaTime Директор Управления автомобильных дорог РС(Я) Филиппов Семён освобождён от занимаемой должности на основании распоряжения председателя правительства Бычкова Кирилла от 29 марта, пишет Торбозное радио.
ИА SakhaTime
Вилюйский район: Совместные рейды с МТПК - Противопожарная служба Пожарные и инструкторы противопожарной профилактики ОГПС РС(Я) №15 по МО «Вилюйский улус (район)» активно проводят инструктажи по пожарной безопасности.
Противопожарная служба
Названы лауреаты премии «Күн Өркөн» - ИА SakhaLife.Ru XXXI гала-концерт колледжа культуры и X I церемония вручения премии «Күн Өркөн» 28 марта 2024 г. в Якутске состоялся гала-концерт студентов Якутского колледжа культуры и искусств им.
ИА SakhaLife.Ru
Фотофакт: Историк Пантелеймон Петров на открытии выставки со своей первой учительницей - ИА SakhaLife.Ru Кандидат исторических наук Пантелеймон ПЕТРОВ со своей первой учительницей Варварой Сергеевной ЗВЕРЕВОЙ на открытии своей выставки, посвященной 75-летию учёного, эксперта по истории города Якутска.
ИА SakhaLife.Ru
В Якутске состоялся I Открытый конкурс исполнителей на кылыһах кырыымпе - Министерство культуры        28 марта с.г. состоялся I Открытый конкурс исполнителей на кылыһах-кырыымпе, посвящённый 10-летию ансамбля якутских инструментов "КЫЛ САХА" Национального театра танца РС (Я) им.
Министерство культуры